تحلیلی بر ساختار قطع بندی (Denomination) و فضا گذاری (Spacing) پول در ایران بر اساس روش D-METRIC

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• علی ارشدی

پژوهشکده پولی

https://doi.org/10.22067/pm.v26i17.48418

چکیده

وجود یک قطع بندی مناسب اسکناس و مسکوک برای هر پول رایجی از ضرورت‌های اولیه تسهیل در مبادلات است؛ چراکه در غیر این صورت هزینه‌های هنگفتی چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم به بانک مرکزی و به‌طورکلی اقتصاد کشور تحمیل می‌گردد. در این میان به دلیل عوامل اقتصادی نظیر تورم، ساختار بهینه دارای یک ماهیت پویاست که هر از چند گاهی نیاز به تعریف قطع جدید را مطرح می‌کند. این پژوهش، ضمن بررسی مبانی نظری موضوع از حیث عملیاتی به بررسی ساختار قطع بندی اسکناس و مسکوک بر اساس روش D-Metric در ایران می‌پردازد. نتایج حاصل، حاکی از وجود اشکالاتی در ساختار موجود می‌باشد که اهم آن عبارت است از:
-  دینامیک موجود در ساختار فعلی اقطاع با نرخ تورم همخوانی ندارد. این مسئله از یک سو منجر به از دور خارج کردن اقطاع پایین و فشار به اقطاع بزرگ‌تر را موجب می‌شود و از سوی دیگر هزینه‌های هنگفتی را بابت چاپ و نشر به بانک مرکزی تحمیل می‌نماید.
- در ساختار موجود مشکل فضا گذاری (Spacing) وجود دارد که این مسئله فشار به اقطاع ماقبل قطع مفقوده را موجب گردیده است.
- متوسط تعریف قطع جدید در شرایط فعلی در حدود ۱۰ سال است که این مدت‌زمان فاصله بسیار زیادی با مدت‌زمان استخراج شده از روش D-Metric برای ایران که در حدود سه سال است، دارد.

کلیدواژه‌ها

• قطع بندی
• دی متریک
• فضا گذاری

مراجع

[1] Anderson, P. S. (1977). 'Currency in use and in hoards', New England Economic Review 8, 21-30.

[2] Barry, J. (1994). 'Currency trends and developments', Reserve Bank Bulletin 57, 350-355.

[3] Bolt, W. (2003). Retail payments in the Netherlands: Some facts and some theory, Research Memorandum WO 722, De Nederland Bank.

[4] Bos, J. W. D. (1994). De vraag in Nederland, Research memorandum WO 399, De Nederland Bank.

[5] Caianiello, E. R., G. Scarpetta and G. Simoncelli (1982). 'A systemic study of monetary systems', International Journal of General Systems 8, 81-92.

[6] Chen, C. (1976). 'Currency Denominations and the price level', Journal of Political Economy 84, 179-183.

[7] Cramer, J. S. (1983). 'Currency by denomination', Economics Letters 12, 299-303.

[8] Crusher, D. and T. Stark (2002). Forecasting coin demand, Technical Report 02.

[9] Fase, M. M. G. (1981 a). 'forecasting the demand for banknotes: Some empirical results for the Netherlands', European Journal of Operations Research 6, 269-278.

[10] Fase, M. M. G. and M. Van Nieuwkerk (1977). the demand for banknotes in four countries, Quarterly Statistics 1, De Nederland Bank.

[11] Goldin, E. (1985). 'Statistical analysis of coins lost in circulation', Journal of Business and Economic Statistics 3, 36

[12] Hove, L.V. (1996).’ On the optimal spacing of currency denomination ‘European journal of operational research,90,547-552.

[13] Payne,l.c. and H.M. Morgan. (1981).UK currency needs in the 1980s,the banker, pp. 45-53

[14] Summers(1993).optimal denominations for coins and currency, economics letters,35,458-483

[15] Tesler,L.G. (1995).optimal denomination for coin and currency economic letter,49,425-427

[16] گزارش‌های آماری بودجه خانوار

[17] گزارش‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران